Cuma, Haziran 01, 2012

Posta Arabaları



Sessiz eşya, yalnız ve gece.

Kendi kendine düşüveren, devrilen, sarkan, sallanan, kopan, kırılan, çatlayan eşyalar, açıklanamaz oldukları sürece, efsunlu kapıları aralar, umulmaz haberler getirirler. Sözgelimi apansızın patlayan ampül, aklı ilk elden elektrik anahtarına, oradan sigortasına, giderek sokağın trafosuna, elektrik idaresine götürebilir. Ya da kısa yoldan ampulün tungsten teli ile Edisonvâri bir açıklama bulunabilir olan bitene. Vaziyet fizik-kimya yordamıyla ayrışadursun, düşgücü çoktan devreye girmiş, sis farlarını yakmıştır. Tersi kanıtlanamaz gerçekler üşüşür gelirler birer birer.

Bilge Karasu’nun şah yapıtı Gece, kitaplığın ‘sık kullanılanlar’ grubundan yere düşüp (s)açıldığı sıra başladı silsile. Enis Batur’un Kravat’ını okuyordum, kanepeye uzanmış. Patırtıya irkildim, hay ile ay arası bir ses çıktı içimden. Gördüm, gevşedim, elimdeki kitabı göğsüme yatırırken (bazı kitaplar gövdenizi kucakladıklarında yatıştırıcı etki gösterirler) derin bir soluk verdim. Alınan soluktur derin, verilen soluk sığ mı yoksa dik mi olmalı diye zırvalarken tavandaki aynadan kendime baktım ki: çırılçıplağım, boynumda bir kravat. Gülümseyerek doğruldum, Gece'yi yerden aldım; açık sayfada şu satırlar:

“Taş yürekli falan değildir bu insanlar; imgeleme güçleri, kendi dertlerinden, acılarından, gözle görüp elle dokunabildiklerinden ötesine erişememektedir, o kadar. Aynı kişiler, ağlayan bir çocuğun resmi karşısında, sıradan bir filim, bir öykü, bir oyun karşısında içlenir, üzülür, ağlar. İmgeleme güçleri, ancak bir tür somutluk karşısında canlanır, kıpırdar.”

Bilen zaten bilir, ben yeni öğrendiydim Enis Batur’un Bilge Karasu’dan “el aldığını”. Öyle ya, Göçmüş Kediler Bahçesi'nin birinci bölümü 'Enis’e' armağandı. Nasıl indi ki bu kitap öyle? Sırası mıydı? Sırasıydı demek ki... Gece’yi Kravat’ın üstüne koydum, aradan çekildim: “Usta Beni Öldürsen E!”

Bir sigara yaktım, bir nefes çekip süratle kül tablasına koydum; sehpada gözüme ilişen Tutunamayanlar'ı çekiverdim önüme. Mimlemişim:

“Soyut aşk kavramı sende henüz gelişmemiş. Sen ve senin gibiler, ancak beş elmayla on elmayı toplayabilen basit insanlarsınız. Elle tutulan şeylerle düşünebilir, elle tutulur şeyleri sevebilirsiniz yalnız. Siz A ve B’den değil, üç erkek ve beş kadından anlarsınız ancak.“

Çarpıntı tırmandı, derken huzur verici bir şaşkınlık. Kolay değil, saniyelerle ölçülü kısacık zaman diliminde, bir ustadan bir ustaya savrulmuş, düpedüz dayak yemiştim. Bile isteye savrulmayı oldum olası oyun bilmişimdir; filmleri, kitapları, müzikçileri birbirine katıştırmaktan tarifsiz hazlar çıkarırım da, şimdi oynadığım rol ‘otomatik edilgen’, ne yalan söyleyeyim, müthiş ürküttü beni.

Neden sonra biraz abarttığım kanısına vardım. Kül tablasını kapıp internetin başına geçtim. Search: “Enis Batur” (kabul, kaşınıyorum): Cumhuriyet gazetesinin sitesinde kimi yazılarına ulaştım Batur’un. On yedi yazısı duruyordu orada, yalnızca 'Karşılıksız İlişkiler' başlıklı yazısında fotoğrafı kullanılmış, humourunu da sezdiren rabıtalı bir gülümsemeyle bakıyor ekrandan. Durmadım, ona tıkladım. EB’nin sinema yazılarını (g)özleyenler için, yazının son bölümünde tadımlık bir vuslat:

“Godard, bir bakıma tournesol kâğıdı. İnsanları ikiye ayıran bir temel özelliği olduğunu düşünüyorum. Sinemaseverleri demek daha doğru olur aslında. Sinemayı kendisi için, anlattıkları için değil, sevenlerin yönetmenleri böyle: Filmlerinin ortasında sinematografi üzerinde düşünmeden yapamıyorlar. Alphaville, özünde, bir üst-film. ...”

Onca zaman kaç, buymuş yolun sonu. Odayı kararttım, izledim. Siyah-beyaz bir film Alphaville. Sonunda ne mi oluyor: Beyaz’ı uçuyor filmin. Dahası: biçimsel yönden bakınca, Alphaville ile Gece arasında sıkı bir dostluk var...

Uzanıyorum. Gecenin aydınlığı çapraz bölüyor Cemal Süreya’nın duvardaki portresini. Duygan bakışlarının iki yanında, sigarası ve saati, birlikte işliyorlar...

"Kan var bütün kelimelerin altında / Yaprağını dökecek ağaç yok burda / Ama ışık dökebilir olanca renklerini / Sürekli işbaşındadır belleğin / Tanık şairler arasında / Oyuncu arkadaşlar arasında”

Sürgüler itiliyor. Posta arabaları geçiyor uzaklardan.